AMBIENTE VIRTUAL DE APRENDIZAGEM NO ENSINO PRESENCIAL EM UMA UNIVERSIDADE PÚBLICA: redes sociotécnicas e processos de tradução Article Swipe
YOU?
·
· 2020
· Open Access
·
· DOI: https://doi.org/10.9771/rpa.v13i3.35215
: Este artigo objetiva mapear a rede sociotécnica para uso do ambiente virtual de aprendizagem (AVA-Moodle) no ensino presencial de graduação na Universidade do Estado da Bahia, evidenciando a articulação entre as políticas públicas de formação docente, a política institucional e a própria tecnologia, averiguando quais traduções e controvérsias ocorreram. A Teoria Ator-Rede compõe o referencial teórico escolhido para subsidiar o desenvolvimento desta pesquisa, garantindo aporte teórico e direcionalidade nas discussões levantadas. O método cartográfico foi o escolhido para guiar este relato de experiência, pois permite percorrer caminhos e acompanhar os movimentos dos atores humanos e não humanos envolvidos. Esta pesquisa foi desenvolvida a partir do vivido na Universidade do Estado da Bahia, uma instituição de ensino superior pública, na cidade de Salvador. Para a construção dos dados foi realizada uma pesquisa documental para acompanhar a tradução através dos seus quatro momentos interdependentes: problematização, persuasão, envolvimento e mobilização. Ao realizar esta caminhada cartográfica, a pesquisa revelou um longo processo de tradução (política pública, planos de metas, oferta da modalidade semipresencial, resoluções) que resultou em uma prática de forte incentivo institucional para utilização do AVA no ensino presencial e criação de uma cultura institucional, contribuindo, desse modo, para o fortalecimento da política nacional de educação a distância, apesar da dificuldade em arregimentar os professores nesta rede sociotécnica.
Related Topics
- Type
- article
- Language
- pt
- Landing Page
- http://doi.org/10.9771/rpa.v13i3.35215
- https://periodicos.ufba.br/index.php/revistaici/article/download/35215/20732
- OA Status
- diamond
- Related Works
- 10
- OpenAlex ID
- https://openalex.org/W3026208581
Raw OpenAlex JSON
- OpenAlex ID
-
https://openalex.org/W3026208581Canonical identifier for this work in OpenAlex
- DOI
-
https://doi.org/10.9771/rpa.v13i3.35215Digital Object Identifier
- Title
-
AMBIENTE VIRTUAL DE APRENDIZAGEM NO ENSINO PRESENCIAL EM UMA UNIVERSIDADE PÚBLICA: redes sociotécnicas e processos de traduçãoWork title
- Type
-
articleOpenAlex work type
- Language
-
ptPrimary language
- Publication year
-
2020Year of publication
- Publication date
-
2020-03-17Full publication date if available
- Authors
-
Suiane Costa FerreiraList of authors in order
- Landing page
-
https://doi.org/10.9771/rpa.v13i3.35215Publisher landing page
- PDF URL
-
https://periodicos.ufba.br/index.php/revistaici/article/download/35215/20732Direct link to full text PDF
- Open access
-
YesWhether a free full text is available
- OA status
-
diamondOpen access status per OpenAlex
- OA URL
-
https://periodicos.ufba.br/index.php/revistaici/article/download/35215/20732Direct OA link when available
- Concepts
-
Humanities, Sociology, Political science, PhilosophyTop concepts (fields/topics) attached by OpenAlex
- Cited by
-
0Total citation count in OpenAlex
- Related works (count)
-
10Other works algorithmically related by OpenAlex
Full payload
| id | https://openalex.org/W3026208581 |
|---|---|
| doi | https://doi.org/10.9771/rpa.v13i3.35215 |
| ids.doi | https://doi.org/10.9771/rpa.v13i3.35215 |
| ids.mag | 3026208581 |
| ids.openalex | https://openalex.org/W3026208581 |
| fwci | 0.0 |
| type | article |
| title | AMBIENTE VIRTUAL DE APRENDIZAGEM NO ENSINO PRESENCIAL EM UMA UNIVERSIDADE PÚBLICA: redes sociotécnicas e processos de tradução |
| biblio.issue | 3 |
| biblio.volume | 13 |
| biblio.last_page | 3 |
| biblio.first_page | 3 |
| topics[0].id | https://openalex.org/T13564 |
| topics[0].field.id | https://openalex.org/fields/33 |
| topics[0].field.display_name | Social Sciences |
| topics[0].score | 0.9803000092506409 |
| topics[0].domain.id | https://openalex.org/domains/2 |
| topics[0].domain.display_name | Social Sciences |
| topics[0].subfield.id | https://openalex.org/subfields/3320 |
| topics[0].subfield.display_name | Political Science and International Relations |
| topics[0].display_name | Education and Public Policy |
| topics[1].id | https://openalex.org/T11530 |
| topics[1].field.id | https://openalex.org/fields/18 |
| topics[1].field.display_name | Decision Sciences |
| topics[1].score | 0.9767000079154968 |
| topics[1].domain.id | https://openalex.org/domains/2 |
| topics[1].domain.display_name | Social Sciences |
| topics[1].subfield.id | https://openalex.org/subfields/1802 |
| topics[1].subfield.display_name | Information Systems and Management |
| topics[1].display_name | Business and Management Studies |
| topics[2].id | https://openalex.org/T12573 |
| topics[2].field.id | https://openalex.org/fields/33 |
| topics[2].field.display_name | Social Sciences |
| topics[2].score | 0.9602000117301941 |
| topics[2].domain.id | https://openalex.org/domains/2 |
| topics[2].domain.display_name | Social Sciences |
| topics[2].subfield.id | https://openalex.org/subfields/3312 |
| topics[2].subfield.display_name | Sociology and Political Science |
| topics[2].display_name | Education and Digital Technologies |
| is_xpac | False |
| apc_list | |
| apc_paid | |
| concepts[0].id | https://openalex.org/C15708023 |
| concepts[0].level | 1 |
| concepts[0].score | 0.6991745829582214 |
| concepts[0].wikidata | https://www.wikidata.org/wiki/Q80083 |
| concepts[0].display_name | Humanities |
| concepts[1].id | https://openalex.org/C144024400 |
| concepts[1].level | 0 |
| concepts[1].score | 0.38190707564353943 |
| concepts[1].wikidata | https://www.wikidata.org/wiki/Q21201 |
| concepts[1].display_name | Sociology |
| concepts[2].id | https://openalex.org/C17744445 |
| concepts[2].level | 0 |
| concepts[2].score | 0.36554959416389465 |
| concepts[2].wikidata | https://www.wikidata.org/wiki/Q36442 |
| concepts[2].display_name | Political science |
| concepts[3].id | https://openalex.org/C138885662 |
| concepts[3].level | 0 |
| concepts[3].score | 0.20665115118026733 |
| concepts[3].wikidata | https://www.wikidata.org/wiki/Q5891 |
| concepts[3].display_name | Philosophy |
| keywords[0].id | https://openalex.org/keywords/humanities |
| keywords[0].score | 0.6991745829582214 |
| keywords[0].display_name | Humanities |
| keywords[1].id | https://openalex.org/keywords/sociology |
| keywords[1].score | 0.38190707564353943 |
| keywords[1].display_name | Sociology |
| keywords[2].id | https://openalex.org/keywords/political-science |
| keywords[2].score | 0.36554959416389465 |
| keywords[2].display_name | Political science |
| keywords[3].id | https://openalex.org/keywords/philosophy |
| keywords[3].score | 0.20665115118026733 |
| keywords[3].display_name | Philosophy |
| language | pt |
| locations[0].id | doi:10.9771/rpa.v13i3.35215 |
| locations[0].is_oa | True |
| locations[0].source.id | https://openalex.org/S4210188177 |
| locations[0].source.issn | 1981-6766 |
| locations[0].source.type | journal |
| locations[0].source.is_oa | True |
| locations[0].source.issn_l | 1981-6766 |
| locations[0].source.is_core | False |
| locations[0].source.is_in_doaj | False |
| locations[0].source.display_name | PontodeAcesso |
| locations[0].source.host_organization | https://openalex.org/P4310312477 |
| locations[0].source.host_organization_name | Universidade Federal da Bahia |
| locations[0].source.host_organization_lineage | https://openalex.org/P4310312477 |
| locations[0].source.host_organization_lineage_names | Universidade Federal da Bahia |
| locations[0].license | |
| locations[0].pdf_url | https://periodicos.ufba.br/index.php/revistaici/article/download/35215/20732 |
| locations[0].version | publishedVersion |
| locations[0].raw_type | journal-article |
| locations[0].license_id | |
| locations[0].is_accepted | True |
| locations[0].is_published | True |
| locations[0].raw_source_name | PontodeAcesso |
| locations[0].landing_page_url | http://doi.org/10.9771/rpa.v13i3.35215 |
| indexed_in | crossref |
| authorships[0].author.id | https://openalex.org/A5022182810 |
| authorships[0].author.orcid | https://orcid.org/0000-0002-9884-5540 |
| authorships[0].author.display_name | Suiane Costa Ferreira |
| authorships[0].author_position | first |
| authorships[0].raw_author_name | Suiane Costa Ferreira |
| authorships[0].is_corresponding | True |
| has_content.pdf | True |
| has_content.grobid_xml | True |
| is_paratext | False |
| open_access.is_oa | True |
| open_access.oa_url | https://periodicos.ufba.br/index.php/revistaici/article/download/35215/20732 |
| open_access.oa_status | diamond |
| open_access.any_repository_has_fulltext | False |
| created_date | 2025-10-10T00:00:00 |
| display_name | AMBIENTE VIRTUAL DE APRENDIZAGEM NO ENSINO PRESENCIAL EM UMA UNIVERSIDADE PÚBLICA: redes sociotécnicas e processos de tradução |
| has_fulltext | False |
| is_retracted | False |
| updated_date | 2025-11-06T03:46:38.306776 |
| primary_topic.id | https://openalex.org/T13564 |
| primary_topic.field.id | https://openalex.org/fields/33 |
| primary_topic.field.display_name | Social Sciences |
| primary_topic.score | 0.9803000092506409 |
| primary_topic.domain.id | https://openalex.org/domains/2 |
| primary_topic.domain.display_name | Social Sciences |
| primary_topic.subfield.id | https://openalex.org/subfields/3320 |
| primary_topic.subfield.display_name | Political Science and International Relations |
| primary_topic.display_name | Education and Public Policy |
| related_works | https://openalex.org/W2899084033, https://openalex.org/W2748952813, https://openalex.org/W93312527, https://openalex.org/W2603296253, https://openalex.org/W1589203209, https://openalex.org/W2557454913, https://openalex.org/W828925460, https://openalex.org/W11365241, https://openalex.org/W1013667899, https://openalex.org/W2559405764 |
| cited_by_count | 0 |
| locations_count | 1 |
| best_oa_location.id | doi:10.9771/rpa.v13i3.35215 |
| best_oa_location.is_oa | True |
| best_oa_location.source.id | https://openalex.org/S4210188177 |
| best_oa_location.source.issn | 1981-6766 |
| best_oa_location.source.type | journal |
| best_oa_location.source.is_oa | True |
| best_oa_location.source.issn_l | 1981-6766 |
| best_oa_location.source.is_core | False |
| best_oa_location.source.is_in_doaj | False |
| best_oa_location.source.display_name | PontodeAcesso |
| best_oa_location.source.host_organization | https://openalex.org/P4310312477 |
| best_oa_location.source.host_organization_name | Universidade Federal da Bahia |
| best_oa_location.source.host_organization_lineage | https://openalex.org/P4310312477 |
| best_oa_location.source.host_organization_lineage_names | Universidade Federal da Bahia |
| best_oa_location.license | |
| best_oa_location.pdf_url | https://periodicos.ufba.br/index.php/revistaici/article/download/35215/20732 |
| best_oa_location.version | publishedVersion |
| best_oa_location.raw_type | journal-article |
| best_oa_location.license_id | |
| best_oa_location.is_accepted | True |
| best_oa_location.is_published | True |
| best_oa_location.raw_source_name | PontodeAcesso |
| best_oa_location.landing_page_url | http://doi.org/10.9771/rpa.v13i3.35215 |
| primary_location.id | doi:10.9771/rpa.v13i3.35215 |
| primary_location.is_oa | True |
| primary_location.source.id | https://openalex.org/S4210188177 |
| primary_location.source.issn | 1981-6766 |
| primary_location.source.type | journal |
| primary_location.source.is_oa | True |
| primary_location.source.issn_l | 1981-6766 |
| primary_location.source.is_core | False |
| primary_location.source.is_in_doaj | False |
| primary_location.source.display_name | PontodeAcesso |
| primary_location.source.host_organization | https://openalex.org/P4310312477 |
| primary_location.source.host_organization_name | Universidade Federal da Bahia |
| primary_location.source.host_organization_lineage | https://openalex.org/P4310312477 |
| primary_location.source.host_organization_lineage_names | Universidade Federal da Bahia |
| primary_location.license | |
| primary_location.pdf_url | https://periodicos.ufba.br/index.php/revistaici/article/download/35215/20732 |
| primary_location.version | publishedVersion |
| primary_location.raw_type | journal-article |
| primary_location.license_id | |
| primary_location.is_accepted | True |
| primary_location.is_published | True |
| primary_location.raw_source_name | PontodeAcesso |
| primary_location.landing_page_url | http://doi.org/10.9771/rpa.v13i3.35215 |
| publication_date | 2020-03-17 |
| publication_year | 2020 |
| referenced_works_count | 0 |
| abstract_inverted_index.: | 0 |
| abstract_inverted_index.A | 50 |
| abstract_inverted_index.O | 72 |
| abstract_inverted_index.a | 5, 28, 37, 41, 103, 124, 135, 153, 204 |
| abstract_inverted_index.e | 40, 47, 67, 88, 95, 146, 187 |
| abstract_inverted_index.o | 54, 60, 76, 197 |
| abstract_inverted_index.Ao | 148 |
| abstract_inverted_index.as | 31 |
| abstract_inverted_index.da | 25, 111, 167, 199, 207 |
| abstract_inverted_index.de | 13, 19, 34, 82, 115, 121, 159, 164, 176, 189, 202 |
| abstract_inverted_index.do | 10, 23, 105, 109, 182 |
| abstract_inverted_index.em | 173, 209 |
| abstract_inverted_index.na | 21, 107, 119 |
| abstract_inverted_index.no | 16, 184 |
| abstract_inverted_index.os | 90, 211 |
| abstract_inverted_index.um | 156 |
| abstract_inverted_index.AVA | 183 |
| abstract_inverted_index.dos | 92, 126, 138 |
| abstract_inverted_index.foi | 75, 101, 128 |
| abstract_inverted_index.nas | 69 |
| abstract_inverted_index.que | 171 |
| abstract_inverted_index.uma | 113, 130, 174, 190 |
| abstract_inverted_index.uso | 9 |
| abstract_inverted_index.Esta | 99 |
| abstract_inverted_index.Este | 1 |
| abstract_inverted_index.Para | 123 |
| abstract_inverted_index.esta | 150 |
| abstract_inverted_index.este | 80 |
| abstract_inverted_index.não | 96 |
| abstract_inverted_index.para | 8, 58, 78, 133, 180, 196 |
| abstract_inverted_index.pois | 84 |
| abstract_inverted_index.rede | 6, 214 |
| abstract_inverted_index.seus | 139 |
| abstract_inverted_index.dados | 127 |
| abstract_inverted_index.desse | 194 |
| abstract_inverted_index.desta | 62 |
| abstract_inverted_index.entre | 30 |
| abstract_inverted_index.forte | 177 |
| abstract_inverted_index.guiar | 79 |
| abstract_inverted_index.longo | 157 |
| abstract_inverted_index.modo, | 195 |
| abstract_inverted_index.nesta | 213 |
| abstract_inverted_index.quais | 45 |
| abstract_inverted_index.Bahia, | 26, 112 |
| abstract_inverted_index.Estado | 24, 110 |
| abstract_inverted_index.Teoria | 51 |
| abstract_inverted_index.apesar | 206 |
| abstract_inverted_index.aporte | 65 |
| abstract_inverted_index.artigo | 2 |
| abstract_inverted_index.atores | 93 |
| abstract_inverted_index.cidade | 120 |
| abstract_inverted_index.ensino | 17, 116, 185 |
| abstract_inverted_index.mapear | 4 |
| abstract_inverted_index.metas, | 165 |
| abstract_inverted_index.oferta | 166 |
| abstract_inverted_index.partir | 104 |
| abstract_inverted_index.planos | 163 |
| abstract_inverted_index.quatro | 140 |
| abstract_inverted_index.relato | 81 |
| abstract_inverted_index.vivido | 106 |
| abstract_inverted_index.compõe | 53 |
| abstract_inverted_index.cultura | 191 |
| abstract_inverted_index.humanos | 94, 97 |
| abstract_inverted_index.método | 73 |
| abstract_inverted_index.permite | 85 |
| abstract_inverted_index.revelou | 155 |
| abstract_inverted_index.virtual | 12 |
| abstract_inverted_index.ambiente | 11 |
| abstract_inverted_index.através | 137 |
| abstract_inverted_index.caminhos | 87 |
| abstract_inverted_index.docente, | 36 |
| abstract_inverted_index.momentos | 141 |
| abstract_inverted_index.nacional | 201 |
| abstract_inverted_index.objetiva | 3 |
| abstract_inverted_index.pesquisa | 100, 131, 154 |
| abstract_inverted_index.processo | 158 |
| abstract_inverted_index.prática | 175 |
| abstract_inverted_index.própria | 42 |
| abstract_inverted_index.realizar | 149 |
| abstract_inverted_index.resultou | 172 |
| abstract_inverted_index.superior | 117 |
| abstract_inverted_index.teórico | 56, 66 |
| abstract_inverted_index.Ator-Rede | 52 |
| abstract_inverted_index.Salvador. | 122 |
| abstract_inverted_index.caminhada | 151 |
| abstract_inverted_index.criação | 188 |
| abstract_inverted_index.escolhido | 57, 77 |
| abstract_inverted_index.incentivo | 178 |
| abstract_inverted_index.percorrer | 86 |
| abstract_inverted_index.pesquisa, | 63 |
| abstract_inverted_index.política | 38, 200 |
| abstract_inverted_index.pública, | 118, 162 |
| abstract_inverted_index.públicas | 33 |
| abstract_inverted_index.realizada | 129 |
| abstract_inverted_index.subsidiar | 59 |
| abstract_inverted_index.(política | 161 |
| abstract_inverted_index.acompanhar | 89, 134 |
| abstract_inverted_index.documental | 132 |
| abstract_inverted_index.educação | 203 |
| abstract_inverted_index.formação | 35 |
| abstract_inverted_index.garantindo | 64 |
| abstract_inverted_index.modalidade | 168 |
| abstract_inverted_index.movimentos | 91 |
| abstract_inverted_index.ocorreram. | 49 |
| abstract_inverted_index.políticas | 32 |
| abstract_inverted_index.presencial | 18, 186 |
| abstract_inverted_index.tradução | 136, 160 |
| abstract_inverted_index.averiguando | 44 |
| abstract_inverted_index.dificuldade | 208 |
| abstract_inverted_index.discussões | 70 |
| abstract_inverted_index.distância, | 205 |
| abstract_inverted_index.envolvidos. | 98 |
| abstract_inverted_index.graduação | 20 |
| abstract_inverted_index.levantadas. | 71 |
| abstract_inverted_index.persuasão, | 144 |
| abstract_inverted_index.professores | 212 |
| abstract_inverted_index.referencial | 55 |
| abstract_inverted_index.tecnologia, | 43 |
| abstract_inverted_index.traduções | 46 |
| abstract_inverted_index.(AVA-Moodle) | 15 |
| abstract_inverted_index.Universidade | 22, 108 |
| abstract_inverted_index.aprendizagem | 14 |
| abstract_inverted_index.arregimentar | 210 |
| abstract_inverted_index.construção | 125 |
| abstract_inverted_index.desenvolvida | 102 |
| abstract_inverted_index.envolvimento | 145 |
| abstract_inverted_index.evidenciando | 27 |
| abstract_inverted_index.utilização | 181 |
| abstract_inverted_index.articulação | 29 |
| abstract_inverted_index.cartográfico | 74 |
| abstract_inverted_index.contribuindo, | 193 |
| abstract_inverted_index.experiência, | 83 |
| abstract_inverted_index.institucional | 39, 179 |
| abstract_inverted_index.instituição | 114 |
| abstract_inverted_index.resoluções) | 170 |
| abstract_inverted_index.sociotécnica | 7 |
| abstract_inverted_index.cartográfica, | 152 |
| abstract_inverted_index.controvérsias | 48 |
| abstract_inverted_index.fortalecimento | 198 |
| abstract_inverted_index.institucional, | 192 |
| abstract_inverted_index.mobilização. | 147 |
| abstract_inverted_index.sociotécnica. | 215 |
| abstract_inverted_index.desenvolvimento | 61 |
| abstract_inverted_index.direcionalidade | 68 |
| abstract_inverted_index.semipresencial, | 169 |
| abstract_inverted_index.interdependentes: | 142 |
| abstract_inverted_index.problematização, | 143 |
| cited_by_percentile_year | |
| corresponding_author_ids | https://openalex.org/A5022182810 |
| countries_distinct_count | 0 |
| institutions_distinct_count | 1 |
| sustainable_development_goals[0].id | https://metadata.un.org/sdg/4 |
| sustainable_development_goals[0].score | 0.49000000953674316 |
| sustainable_development_goals[0].display_name | Quality Education |
| citation_normalized_percentile.value | 0.09615606 |
| citation_normalized_percentile.is_in_top_1_percent | False |
| citation_normalized_percentile.is_in_top_10_percent | False |